รู้ทัน...เบาหวานขึ้นตา

พญ.วิไลพันธ์ ทวีรัตนศิลป์ แพทย์เฉพาะทางด้านจักษุวิทยาด้านกระจกตาและการผ่าตัดแก้ไขสายตาผิดปกติ  ให้ข้อมูลโรคเบาหวานขึ้นตา (Diabetic Retinopathy)  เป็นโรคแทรกซ้อนทางตาที่สามารถพบได้ในผู้ป่วยโรคเบาหวาน และสามารถส่งผลร้ายแรงถึงขั้นสูญเสียการมองเห็น อันเป็นผลมาจากภาวะจอประสาทตาเสื่อม 

สาเหตุ

โรคเบาหวานเป็นภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าคนปกติ เกิดจากตับอ่อนสร้างอินซูลินได้ไม่เพียงพอ โดยอินซูลินมีหน้าที่ นำน้ำตาลกลูโคสจากกระแสเลือดเข้าสู่เซลล์ของร่างกายเพื่อนำไปเป็นพลังงาน ดังนั้นเมื่อร่างกายมีอินซูลินไม่เพียงพอ กระบวนการนำน้ำตาลกลูโคสในกระแสเลือดไปใช้จึงน้อยลงเป็นผลให้ร่างกายมีระดับน้ำตาลค้างอยู่ในกระแสเลือดจำนวนมากส่งผลให้ผนังหลอดเลือดฝอยเสื่อม

ซึ่งหากผู้ป่วยไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ ความผิดปกติของหลอดเลือดนี้จะส่งผลถึงอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกาย รวมไปถึง “ดวงตา” ด้วย โดยหลอดเลือดในจอประสาทตาจะเริ่มเกิดอาการ

อักเสบ โป่งพอง มีเลือดและน้ำเหลืองซึมออกมากระจายอยู่ทั่ว ๆ จอประสาทตา หากปล่อยทิ้งไว้จอประสาทตาจะขาดเลือด เซลล์ในการรับการมองเห็นจะถูกทำลายจนเหลือน้อยลงเรื่อย ๆ ส่งผลให้ความสามารถในการมองเห็นค่อย ๆ ลดลง จนสูญเสียการมองเห็นได้ในที่สุด

อาการ

อาการของโรคเบาหวานขึ้นตาในระยะแรก ๆ นั้นจะไม่แสดงอาการใด ๆ ออกมาให้เห็น อาการจะค่อยเป็นค่อยไป จึงทำให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่รู้ตัว และละเลยไม่เข้ารับการตรวจสภาพตาตามคำแนะนำของแพทย์ จากนั้น ผู้ป่วยจะค่อย ๆ มีอาการตาพร่ามัวทีละน้อย เนื่องจากมีการรั่วซึมของเลือดและน้ำเหลืองจากหลอดเลือด ซึ่งหากรั่วซึมไปถึงจุดศูนย์กลางของการรับภาพ ก็จะทำให้มีอาการตามัวมากขึ้น

นอกจากนี้ กลไกการสร้างหลอดเลือดใหม่ของร่างกายก็มีผลให้อาการรุนแรงมากยิ่งขึ้นเช่นกัน เพราะหลอดเลือดที่เพิ่งเกิดใหม่ ยังมีผนังไม่แข็งแรง ฉีกขาดง่าย สามารถทำให้เลือดออกในจอประสาทตาได้ ทำให้เกิดอาการตามัวอย่างเฉียบพลัน รวมถึง เมื่อมีหลอดเลือดเกิดขึ้นใหม่ มักจะมีพังผืดเกิดใหม่ด้วย ซึ่งทั้งหลอดเลือดและพังผืดเกิดใหม่นี้จะเป็นตัวที่ยึดดึงจอประสาทตาให้หลุดลอกออกมาได้ จนทำให้ตาบอดสนิท

วิธีรักษา

วิธีรักษาที่ดีสำคัญที่สุดคือ การควบคุมอาหารและรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ สำหรับการรักษาภาวะเบาหวานขึ้นจอตาที่มีอยู่ในปัจจุบันมุ่งหวังให้โรคไม่ลุกลามจากระยะที่เป็นอยู่ซึ่ง แพทย์อาจจะทำการยิงเลเซอร์ทำลายจอประสาทตาที่ตายแล้วและหลอดเลือดเกิดใหม่ หรือฉีดยาเข้าวุ้นตาเพื่อลดการรั่วของหลอดเลือดและทำให้หลอดเลือดเกิดใหม่ฝ่อลง แต่หากมีอาการเลือดออกในน้ำวุ้นลูกตาหรือจอประสาทตาหลุดลอก อาจจะต้องรักษาโดยการผ่าตัด ซึ่งผลการรักษานั้นไม่แน่นอน โดยหากปล่อยให้มีอาการรุนแรงถึงขั้นนี้แล้ว แสดงว่าสายตามักจะเสียไปมากแล้ว

การป้องกัน

การป้องกันโรคเบาหวานขึ้นตานั้น สามารถทำได้โดย

1.ควบคุมอาหาร ระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

2.รับประทานยาเบาหวาน และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

3.ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพตาประจำปีโดยจักษุแพทย์ อย่างน้อยปีละ 1-2 ครั้ง แต่หากเริ่มมีอาการผิดปกติ แพทย์อาจจะนัดตรวจบ่อยขึ้น ควรมาตรวจอย่างสม่ำเสมอและปฏิบัติตามที่แพทย์แนะนำ

จะเห็นได้ว่า อาการของโรคเบาหวานขึ้นตานี้ ไม่ได้แสดงให้เห็นชัดในช่วงแรก ๆ ทำให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่ชะล่าใจ กว่าจะรู้ตัวอีกที อาการตามัวก็จะรุนแรงขึ้นจนลุกลามถึงขั้นตาบอดได้ในที่สุด รู้เช่นนี้ แล้ว อย่าลืมนะคะ ตรวจสุขภาพตากับจักษุแพทย์อย่างน้อยที่สุดปีละ 1 ครั้ง เพื่อดูแลดวงตาของคุณให้มีสุขภาพดีไปได้อีกนาน ๆ ค่ะ